A verdade é que non tiña pensado
escribir sobre este tema, pero esta mañá unha das primeiras novas que deron
pola radio foi a descrición dun rosario de agresións machistas (unha axeitada verba, “rosario”, para falar de machismo) acontecidas nas derradeiras horas
ao longo e ancho da xeografía do Estado Español. E outra das novas, citada esta
última case no remate do informativo, facía referencia a ese grupo de mulleres
francesas que ergueron a súa voz para defender e definir como “flirteo” o que neste entorno ibérico
coñecemos como “piropo”; termo que
tantas controversias e bóchegas levanta na nosa sociedade e arredor do cal,
agás entre os elementos máis reaccionarios e toureiros, hai un consenso sobre cualificar
o piropo coma unha agresión machista e
a súa defensa coma unha actitude da mesma caste. É esta identificación flirteo-piropo a que me motiva a poñer
estas liñas.
Mais..., que é un piropo? O dicionario da Real Academia
Galega, na acepción que aquí nos interesa, defíneo coma “Palabra ou
dito amable con que se gaba a alguén coa intención de agradarlle”.
E a Real Academia Española de la Lengua defíneo coma “Dicho breve con que se pondera alguna cualidad de alguien, especialmente la belleza de una mujer”. A
primeira acepción citada non fai referencia a ningunha característica de
xénero; a segunda, sen ambaxes nin encomendas, centra os seus tiros no obxectivo
ou diana principal do piropo: a
muller. Se prescindimos da perspectiva
de xénero (e aínda que eu non son lingüista) podemos falar, simplemente, de louvanza ou de loa, no primeiro caso, e de alabanza
ou loa, no segundo. É dicir, que a
verba “piropo”, por regra xeral, si que
é utilizada cunha connotación sexista, dirixida cara a unha muller; non se “gaba a alguén” nin se “pondera alguna cualidad de alguien”;
fálase dunha muller. E como sabemos, pola experiencia da nosa vida de rúa,
baixo a cualificación de “piropo” se
inclúen verdadeiros insultos e barbaridades dirixidas sempre ás mulleres.
E o certo é que si, que hai
frases, moitas consideradas piropos,
que ditas de persoa a persoa supoñen loas e ninguén, coido, as consideraría
coma unha agresión se son ditas na intimidade da amizade ou da parella. Podemos
considerar esas frases coma cursis, ou
atrevidas, como brutas ou, incluso, coma insultantes; pero son ditas na
intimidade, nun ámbito recatado; de ti a ti. O receptor da mesma pode sorrir,
poñerse encarnado, responder con outra frase ou violentarse coa persoa que a
emite. Pero a cousa fica na intimidade de dúas persoas. Cando esas frases son
agradables, incluso insinuantes ou atrevidas, ou de louvanza, dependendo da
situación concreta na que sexan ditas, podemos intuír supoñer que a persoa que
as di está a flirtear con aquela á
que as frases van dirixidas.
Mais os piropos non adoitan ser emitidos na intimidade de dúas persoas,
senón que adoitan ser declaracións públicas, normalmente en voz de berro e emitidas
por varóns, sobre outra persoa que pasa preto do alcance da súa voz,
normalmente muller, realizado con ánimos variados; desde expresar a súa
admiración por algunha característica física ata facer que se sinta incómoda ou
humillada. Ou simplemente para facerse o “chuli-boy”
ou o galiño diante dos seus amigos ou compañeiros de xolda ou traballo. Con
frecuencia, o piropo fai referencia
ás características físicas da muller piropeada, ben para remarcar ou ben para
denigrar aspectos relevantes do seu físico. É dicir, da muller considerada coma
obxecto.
Imaxinade que ides pola rúa
tranquilamente e desde a beirarrúa alguén diríxese a vós, berrando, soltándovos
un “Non me gustan os doces, pero contigo
fago unha excepción, boliño!” ; ou algo tan hortera como “Se o ser guapa fora castigado coa cadea, o
teu sería unha cadea perpetua”; e xa non digamos se a cousa vai do estilo
de humillante (“Moza, mira o guapa que ti
es e o moito que o fodes cando falas!”) ou de facer proposicións sexuais
encubertas (“Nena, se lle faltan bolas ao
teu árbore, xa sabes onde vir buscalas!”). Pois isto é o que lle ocorre a
moitas mulleres que pasean tranquilamente polas rúas. Xa que logo, podemos
dicir que os piropos son compendios
de agresións machistas orais e públicas dirixidas, normalmente, contra mulleres
con ánimo de intimidalas ou denigralas.
Que hai mulleres que tamén
piropean aos homes? Pois si, hainas. Pero cantos casos? Amais, as poucas veces
que isto ocorre sole ser cando van varias mulleres en manda e soltan barbaridades
orais cara a un varón, normalmente para facelo sentir incómodo; mais, aínda que
se dan, como dixen, son escasas estas situacións. Tamén hai varóns que en
manda, dirixen frases esperpénticas a mulleres ou grupos de mulleres con
ánimos moi variados. Pero isto nada ten que ver co piropo; este é cousa de un (normalmente varón) para outra
(normalmente muller), non de grupo.
O flirteo é outra cousa; é unha cousa íntima e entre dúas persoas.
