ALTRI NON !!!

 

     O pasado domingo 26 de maio tivo lugar en Palas de Rei unha gran manifestación convocada pola Plataforma Ulloa Viva (20.000 persoas, segundo organización e fontes gobernamentais; 10.000 segundo algún xornal intimamente achegado ao Partido Popular). Eu, por motivos persoais, non tiven a sorte de poder participar neste acto reivindicativo contra a instalación dunha macrocelulosa do grupo ALTRI disfrazada dunha pacífica fábrica de fibras vexetais para o téxtil.

        A alta participación de xentes de toda Galiza nesta manifestación lembroume aquela outra histórica manifestación do ano 1977 (en plena transición desde a ditadura franquista ata o que hoxe temos) celebrada en Xove contra a instalación dunha central nuclear. 

        As consecuencias negativas, tanto para a comarca na que pretende ser instalada a celulosa de ALTRI como para o resto da Galiza, poden ser desastrosas, como o era naquel 1977 a pretendida instalación da central nuclear en Xove. Daquela, Galiza gañou; esperemos que desta a vitoria volva sorrir á Nosa Terra. Daquela, as presións dos grupos económicos ligados ao franquismo e do propio goberno español dominado pola dereita franquista eran moi fortes; desta, a presión política e a submisión da Xunta de Galicia e do Partido Popular á intereses económicos e alleos tamén é moi forte, de feito asemella ao funcionamento que daquela tiña o réxime franquista a nivel lexislativo e desinformativo para xustificar o inxustificable. E se a isto sumamos a indefinición do partido de Pepiño Blanco (sinistro personaxe que lidera unha consultora que fai de loby de presión a prol da instalación desta fábrica de miseria, paro e destrución do tecido produtivo da comarca da Ulloa e de todas as comarcas e concellos que se valen do río Ulla para os seis usos domésticos e produtivos) podemos dicir que a presión é, se cadra, aínda máis forte que a do ano 1977 ao proxecto das empresas enerxéticas para Xove. Este proxecto é tan nefasto e velenoso que entre os litros de auga que diariamente consume (máis que Lugo) e a temperatura á que devolve a auga ao río, sen entrar no terreo da calidade da auga que devolve, supón un atentado para a vida do río e para os bancos marisqueiros e a pesca da Ría da Arousa na que desemboca.

        Os postos de traballo que ALTRI pode crear coido que non chegan nin ao 20% dos postos de traballo que pode destruír entre o sector agro-grandeiro e a industria agro-alimentaria das comarcas da Ulloa, Terras de Melide e Arzúa, do sector marisqueiro e o sector pesqueiro da Ría da Arousa e de todos aqueles labores (produtivos e domésticos) que viven do río Ulla ao longo do seu canle. Sectores de actividade, todos eles, que conforman un elevadísimo porcentaxe do PIB da economía galega. E iso sen contar, amais, o baixo valor engadido que ese tipo de industrias xeran, así como as consecuencias negativas que para o medio ambiente xeral, para o sector agro-gandeiro ten a propia actividade e para a economía ligada a un monte san e produtivo.

Os que renegan do país, cómplices da súa destrución. 

        Aquelas persoas que deberían defender a Galiza e que foron escollidos, suponse, para que iso fagan, se institúen desde hai máis de dez anos en meros cómplices da destrución do territorio. Non só da súa economía, nin da súa natureza; tamén da súa poboación e do seu artellamento territorial. Por iso digo que renegan do país; que aspiran a trepar ao máis alto aínda a costa de destruír á nosa Galiza e ás súas xentes (e deses especies de desalmados xa temos exemplos abondo).

        Eles, coas súas políticas, están acadando un elevadísimo índice de sobre-envellecemento do país, están acadando que o medio rural quede sen persoas xoves e que estas teñan que migrar cara ás cidades ou cara ao exterior da Galiza ou do Estado (os máis estes últimos). Igualmente, as que migran cara a outras cidades galegas atópanse con problemas coma un desmantelamento da industria provocado pola incompetencia de da Xunta de Galiza no exercicio da súa competencia exclusiva e pola súa pasividade (senón servidume) cara a empresariado que está a deslocalizar as súas instalacións cara a outros países onde poida espremerlle máis xugo aos traballadores coa complicidade, normalmente, de réximes corruptos gobernantes. 

        Outra da cousas que conseguen eses renegados do país é o despoboamento do medio rural. Porque practican e favorecen políticas tendentes á supresión de servizos básicos de todo tipo; favorecen que as terras de labor agrícola se empobrezan coa plantación masiva de eucaliptos; permiten e impulsan a explotación de minería contaminante en terras fértiles ou a apertura de canteiras e verteduras de escombros en zonas que deberían estar protexidas; descoidan os montes e facilitan, coas súas "políticas forestais" de descoido e plantación de eucaliptos sen control, que sexan pasto das chamas cando chega o verán ou cando persoas desaprehensivas lle plantan lume, quer pola súa conta quer por conta de terceiros co obxectivo de mercar madeira igual de válida e máis barata ou para procurar un troco na plantación cara ao eucalipto; ou a última febre de encher todos os cumios de Galiza de plantas eólicas xigantes, incluso en zonas de Rede Natura, que van provocar moitísimos efectos negativos no medio ambiente e no habitat das xentes dos lugares nos que eses muíños se instalen. Todo o cal provoca unha fuxida da xente nova cara a lugares onde poidan facerse unha vida que os sucesivos gobernos do Partido Popular lles nega na súa terra, nas terras dos seus pais.

        E agora parece que o mesmo queren facer coas xentes que viven do mar, cos mariscadores e os mariñeiros que practican a pesca tradicional e de baixura. Enuncian unha lei de costa que vai favorecer a depredación do litoral facendo del coto de caza da especulación e da depredación mariña. Impulsan ese foco de contaminación e destrución da natureza e do río Ulla que vai repercutir de forma negativa non só no medio rural por onde discorre, senón que se prevé que arrample con moito dos medios de vida que proporciona o marisqueo e a pesca tradicional na Ría de Arousa. Pero a cousa non remata aí; tamén pretenden (e aquí tamén esta o goberno central do PSOE e SUMAR) colocar plantas eólicas nos caladoiros tradicionais máis produtivos da pesca tradicional. Unha total submisión aos intereses da oligarquía española e internacional.

        Pero aí temos e Alfonso Rueda, Presidente da Xunta de Galiza, e á súa Conselleira de Medio Ambiente e ao seu Conselleiro de Industria facendo de axentes comerciais de ALTRI; trocando o que debería ser o seu labor de defensa do medio rural e do mar por ser numantinos defensores da instalación de industrias contaminantes e da morte económica e física do noso país. Quizá, se a desgracia se confirma e non hai quen lle pare os pes á celulosa, eses "axentes comerciais" de ALTRI reciban a súa recompensa, igual que no seu día a recibiu a ex conselleira de medio ambiente que como premio ás súas políticas puido pasar a ter un alto cargo en Greenalia, unha das empresas que está detrás do proxecto de ALTRI.

        Pero debemos impedirllo, non podemos deixar que unha tropa sen escrúpulos e falta de calquera chisco de empatía co benestar do seu pobo destrúa e empobreza ao noso país; non podemos respaldar a quen obrigue á xente nova a migrar porque unha banda de sen-vergoñas lexisla e favorece a súa expulsión cara a outras zonas xeográficas onde poidan buscar a vida e o futuro que os que dirixen o seu país non lle permiten; e que, de rebote, converta á nosa Galiza nun país de vellos.

 ANEXOS:

• (Imaxes da manifestación contra ALTRI -preme AQUI- en Palas de Rei aparecidas no xornal Nos-Diario)
• (Preme para ver a crónica, fotos e video da manifestación marítima na Ría de Arousa en defensa da pesca tradicional e do marisqueo  no xornal Praza Pública)
  

Emplasticados

 

Inacción, incompetencia e complicidade

Como adoita ser cotiá a Xunta de Galicia, dominada polo Partido Popular, volveuse a lucir e ficar en evidencia por mor da súa inacción; esta vez por causa dos pellets de plástico chegados ás costas galegas. Cada paso que da, cada declaración que algún dos seus responsables fai, cada problema que aparece no país e que a administración da Xunta de Galicia oculta ou ignora (por incapacidade ou por medo a meter a pata)  móstranos a súa incompetencia, a súa neglixencia e/ou a súa inacción no intre da facer fronte aos problemas ou de afrontar con eficiencia e con eficacia as dificultades coas que a maioría da cidadanía galega se encontra na súa vida cotiá. Sanidade, agricultura e gandería, pesca, medio ambiente, transportes, estradas, montes, ríos, industria... todo deixado “da man de Deus” e a mercé dunhas persoas que mostran ano tras ano, e así desde a creación do Partido Popular e dos seus sucesivos gobernos desde a Xunta de Galicia, a súa desidia, a súa incompetencia e/ou a súa actividade política cómplice exercida desde os cargos públicos para favorecer intereses privados que van en contra dos intereses públicos e da maioría das galegas e dos galegos. Ata a súa política de financiamento está dirixida a primar os intereses do sistema financeiro privado sobre os intereses xerais da cidadanía galega, ao acudir a Xunta ao endebedamento con institucións privadas en lugar de facelo con aqueles organismos de carácter público que ofrecen un financiamento moito máis barato e, polo tanto, máis favorecedor dos intereses xerais da Galiza.

Non sería estraño que alguén puidera pensar que este tipo de actuacións foran dirixidas non só a beneficiar a corporacións alleas aos intereses da maioría da poboación da Galiza, senón que tamén poderían estar enfocadas á forxa dun futuro persoal dentro das empresas favorecidas por esas políticas dos distintos departamentos. Non podemos esquecer que na actualidade hai numerosos casos de antigos cargos políticos ou técnicos de libre designación da Xunta de Galicia e do Partido Popular que ao remate dos seus cargos públicos pasaron a formar parte de órganos directivos de empresas que dalgunha forma resultaron favorecidas coas políticas dos seus departamentos ou doutros conexos. Empresas eólicas, madeireiras, pasteiras, químicas, mineiras... teñen entre os seus dirixentes e persoal de alta dirección a persoas que no pasado exerceron responsabilidades públicas na Xunta de Galicia.

A “crise” dos chamados pellets

A aparición dos chamados pellets de plástico nas praias de moitos concellos da Galiza (a RAG di que o termo válido é “granulado” , mais aquí utilizaremos de forma sistemática pellets, por ser o máis usado na crise das "bolitas")  puxo de manifesto unha vez máis a incapacidade da Xunta de Galicia, dominada polo Partido Popular, para facer fronte dunha forma eficiente, coordinada, con transparecia e publicidade ás posibles crises que poidan afectar ao país que din gobernar. E esta crise así o demostra.

A primeira nova que a cidadanía tivo da aparición dos famosos pellets nas praias da Galiza (se mal non me lembro) foi, nos lugares a onde chegaron as "bolitas", despois do fin de ano, o 2 ou o 3 de xaneiro. E a razón do coñecemento público do problema non foi porque os incompetentes do Partido Popular que gobernan Galiza fixeran pública a aparición de tales cantidades de granulado plástico en numerosas praias, senón porque a cidadanía e os concellos afectados e non gobernados polas hostes  populares denunciaron publicamente a situación e a falla de implicación da Xunta de Galicia na súa contención e/ou limpeza.

Inicialmente, esta contención ou limpeza das autoridades políticas da Galiza non foi máis alá do envío dunha pouca xente, sen material nin outro equipamento, a coller pellets nunha praia de Muros o día 6 de xaneiro durante o tempo estrito e necesario para que a TVG gravara un “flash” para xustificar un labor inexistente por parte da Xunta de Galiza de cara á súa intervención para impedir ou minorar a contaminación do litoral. Así foi denunciado polo Concello de Muros e, tamén, por Ía Lago, alcaldesa da localidade, na súa páxina persoal de Facebook o día 6 de xaneiro:

“Así é como non se fai.

Hoxe volvémonos desprazar á Area Maior, cando estabamos alí apareceron operarios dunha empresa mandada pola Xunta, o responsable dime que veñen a recoller as bolsas do que nós limpamos, aínda que non se puxeron en contacto co concello e non saben onde está acopiado o material. Ante a chegada da TVG, póñense a recoller os pellets. Non traen material pra facelo, recollen un a un, hai 4 operarios. Pasan 10 minutos e marchan as cámaras, inmediatamente despois, recolle a empresa. 10 minutos de reloxo e un titular para abrir os informativos. 

Ata non lles cae a cara de vergoña.”

Esta voz de alarma procedente de organizacións ecoloxistas, concellos afectados gobernados por xente decente, cidadáns particulares e persoas que diante das confusas novas sobre o tema achegáronse ás praias para botar unha man coma voluntariado na recollida dos plásticos, puxo en garda a toda a incompetencia gobernamental e a todo o lixo mediático con base na Galiza (que non é pouco) para tratar de minimizar e desviar responsabilidades sobre a contención dos vertidos, a súa localización e sobre o estado da costa e praias galegas. 

 Incompetencia galopante e "in crecendo"

Os responsables da Xunta de Galiza un día din unha cousa, ao seguinte outra distinta e contraria; habendo incluso algún día no que a mesma persoa declarou unha cousa a primeira hora da mañá, trocando a súa versión polo medio día para volvar declarar pola tarde noite outra versión distinta ou contraria.

Presidente Alfonso Rueda, Conselleira de  Medio Ambiente, Conselleiro de Pesca..., todos eles perdidos e desbordados, facendo declaracións totalmente inverosímiles, amosando publicamente a súa incapacidade e a súa incompetencia, asignando culpabilidades de forma gratuíta, mentindo de forma descarada, pedindo cousas que se escapan a toda lóxica... Simplemente, impresentable. Incluso escoitamos nalgún medio radiofónico declaracións totalmente irresponsables como as realizadas polo Patrón Maior da Confraría de Pescadores de Muxía (supoño que para amosar diante do Conselleiro de Pesca, ao que acompañaba neses intres, a súa submisión incondicional aos desexos do Partido Popular); ou as declaracións altamente escatolóxicas e fora de lugar do responsable de pesca sobre a función dixestiva diante dunha potencial inxestión de pellets ou as instrucións do mesmo señor sobre o que se come e o que non se come dos “pescados”.

E aínda hoxe, cando as evidencias en contra da súa nefasta xestión da crise dos pellets son máis numerosas seguen co conto: a unha hora unha cousa e a outra unha distinta da de antes. E, segundo eles e as insinuacións da súa prensa amiga, a culpabilidade da inacción está no goberno central (cousa que tampouco eu dubido, xa que corresponde ao goberno central –a este e aos anteriores- estabelecer os sistemas de protección das costas galegas contra os posibles vertidos de elementos contaminantes e outros que o inxente tráfico marítimo que usa o corredor atlántico como vía de circulación para o transporte de mercancías poida causar, compromiso realizado polos distintos gobernos centrais despois do ocorrido co Prestige no ano 2002).

Non foi ata o martes 9 de xaneiro o día no que a maioría dos medios de prensa editados en papel empezaron a preocuparse do tema que se estaba a xerar cos pellets nas praias. Mais, sobre todo, coido que o motivo da preocupación non sería tanto a de informar aos seus lectores como a de protexer por unha parte aos seus correlixionarios ideolóxicos e, pola outra, protexer unha das súas formas de financiamento: as cuantiosas subvencións recibidas por diversos motivos (algúns deles incribles) e a numerosa publicidade institucional coa que son regados e as subscricións para os numerosos centros dependentes da Xunta de Galicia. E que para algún deses medios son vitais para a súa pervivencia. É dicir, o Partido Popular non está só no seu labor de embarullar, manipular e terxiversar a información.

Non están sos

 Poderosos protectores controlan a maioría da información que circula pola Galiza e contribúen á falta de difusión de todos aquilo que poida resultar desfavorecedor ás actuacións, ou ás inaccións, que o Partido Popular poida desenvolver no seu labor desde as distintas institucións públicas que controla. E, como xa teño indicado nalgún artigo anterior, cando a realidade contradí ou é desfavorable aos intereses do Partido Popular, só mencionan “á bicha” cando non lles queda máis remedio. A calquera cidadán chocaríalle que un feito grave ou importante que ocorre na súa proximidade non saíra reflexado nas novas do xornal que fala da comarca, polo que estes manipuladores da información so o publican na edición do sitio pero ocúltanno en todas as demais edicións (que é o que está a pasar coas mobilizacións pola sanidade pública, que nos principais medios só se reflexa na edición local ou comarcal o que pasa no lugar, coma se fora algo que só ocorre alí e non é un problema xeralizado a toda Galiza).  

E non falo dos espazos “informativos” das cadeas e emisoras da RTVG (que, como denuncian os seus propios traballadores e traballadoras, ocultan, manipulan, deforman a información e son plataformas de propaganda do Partido Popular). Falo daqueles outros que presumindo de ser medios de información independentes non só teñen aos seus columnistas ao servizo da causa da dereita e do Partido Popular, senón que amais fan un tratamento da información de tal forma que está non desfavoreza os intereses da dereita política galega. Estes medios en numerosas ocasións terxiversan de tal forma a información que mesmo parece que un feito certo que é orixe dun feito negativo para o país (e que pon en evidencia a inacción, a incompetencia, as numerosas mentiras e as magnas estupideces expresadas por distintas persoas con responsabilidade política na Xunta de Galicia –mesmo a Presidencia-) é responsabilidade de terceiros.

Un exemplo claro deste tipo de comportamentos informativos é unha nova aparecida nun dos máis importantes diarios galegos, o día 9 de xaneiro, sobre a orixe dos vertidos de pellets coa perda de seis containers polo mercante Toconao nas costas portuguesas o 8 de decembro, que foi comunicado ás autoridades marítimas españolas como é practica cotiá cando os buques perden carga para que se avise ao tráfico das diferentes costas e evitar accidentes marítimos. Dista última particularidade ese xornal non informa, como tampouco informa de que o capitán do Toconao non tiña porque coñecer o tipo de carga que contiñan eses contedores perdidos. Pero tal como estaba redactada a nova parecía que se puidera saber xa que eses recipientes tiñan contidos contaminantes ou os pellets que ían chegar ás nosas costas. E que, polo tanto, a responsabilidade era do goberno do Estado, non dunha Xunta que nada comunica nin actúa –coñecendo a existencia de pellets nas praias- ata ben entrado o mes de xaneiro.

Máis non é o anteriormente citado o único medio protector do Partido Popular. En xeral podemos encadrar neste concepto ás principais cabeceiras provinciais dos distintos xornais editados en papel (amais doutras menores e dalgunhas emisoras de radio locais), que curiosamente son tamén as beneficiarias das maiores subvencións á prensa concedidas de forma discrecional pola Xunta de Galicia.

Para remate

En fin, por moito que se empeñe o Partido Popular e os seus protectores das diferentes esferas e medios de comunicación, os responsables de actuar, para manter limpas as praias en casos como o dos pellets e de informar á cidadanía do que acontece nelas, son as autoridades políticas galegas.  

Esa falla de transparencia só se pode achacar á Xunta de Galicia e aos seus protectores do lixo mediático, que poñen os seus propios intereses ideolóxicos e económicos por riba do dereito dos seus lectores a ser informados dunha forma obxectiva. Porque os que mercamos xornais facémolo para informarnos do que ocorre no país e no mundo fora do noso espazo cotiá, non so do que xa sabemos que ocorre na nosa proximidade. Eses que deben informar de forma veraz e obxectiva aos seus lectores son libres de expresar a súa opinión e a dos seus correlixionarios, pero non de confundir o pensamento coa información, nin de ocultar a información para protexer aos que pensan coma eles ou nos seus propios intereses.

E o único xeito de rematar con isto é impedindo que os que actualmente gobernan na Galiza sigan a facelo; para elo temos unha inmellorable ocasión o próximo 18 de febreiro. E, con relación á prensa, non mercando aqueles xornais ou escoitando novas naquelas emisoras e cadeas de televisión que incumpren coa súa obriga de informar de forma obxectiva sobre o que ocorre na localidade, no país, no Estado e/ou no mundo.

Gobernados por incomPPetentes (catro anos máis)

 As labores levadas a cabo por ADIF na conca do río Sil para despexar a vía con posterioridade ao descarrilamento dun tren de mercadorías nos termos do Concello de Carballeda de Valdeorras poñen de manifesto, non só a incompetencia dos directores do despexo da vía e do escaso control que ADIF exerce sobre o seu persoal técnico (agás que -cousa que nada me extrañaría- o realizado contara coa complecencia dos xerifaltes da empresa responsable das infraestruturas ferroviarias, senón que tamén o das instancias da Xunta de Galicia encargadas de preservar ao país de danos contra a súa natureza.

A min chegáronme vía WhatsApp varios videos das fazañas dos despexadores da vía e nalgún deles (dos gravados desde a beira na que está o descarrilamento) parece intuirse con claridade que a intención dos participantes no despexo era botar ao río polo menos un dos vagóns. Vese claramente nel como o operador da excavadora recibe instruccións para emborcar o vagón cara ao río Sil. Xa non gardo eses videos, pois ocupan moita memoria dentro do teléfono móbil, pero seguro que todos eles andan a circular por aí.

Achego un dos moitos videos circulan pola rede, xa depurado e montado por RTVE con cachos doutros. Por desgraza non atopei o que mencionei no parágrafo anterior.

Parece que ADIF comunicou á Xunta de Galicia a operación de retirada dos obstáculos da vía. Hai quen di que comunicaron que ían invadir o cauce do río e a Xunta di que non; din desde o organismo do goberno galego encargado de velar pola saúde ecolóxica do país (si, existe; eu pensaba que non porque os atentados ecolóxicos sen resposta da Xunta son continuados ao longo do tempo pero si existe; polo menos nominalmente) que eles o úneco que fixeron foi poñer en contacto a ADIF coa Confederación Hidrolóxica Miño-Sil. E estes din que non accederon á petición de ADIF. Cada quen que lle crea a quen lle pete. Eu, por sistema, teño unha máxima: "ningún gobernante diante de problemas di a verdade mentres non se demostre o contrario, agás a Xunta de Galicia gobernada polo PP que nunca a di aínda que se demostre o contrario" (non é orixinal, senón unha transformación dun dito que recorría a Universidade de Compostela na segunda mitade dos anos 70 do pasado século). Ergo, non lle creo a ningún.

O que si parece claro é que, diante das perspectivas, a Consellería encargada de velar pola saúde do río (ejem...) e a Confederación Hidrográfica deberían ter enviado a alguén a vixilar e que parara in situ o atentado ecolóxico. Pero claro, os primeiros teñen amosado de sobra a súa incompetencia coa permisión de numerosos salvaxes atentados á saúde natural da Galiza (minas de ouro, balsas de refugallos contaminantes abandoadas, vertedoiros, atentados paisaxísticos e arqueolóxicos por canteiras, falta de limpeza de montes, conversión do bosque galego nun inmeso eucaliptal e piñeiral,...). Está claro que non o fixeron. Iso sí, o Cuarteto Peperito (conselleiras de infraestruturas e de medio ambiente, senador do PP de Ourense, e alcaldesa pepera de Carballeda) púxose ghuapo e foi facerse a foto ao día seguinte para facer que lamentaban o incidente. (A foto é tomada de Praza Pública do xoves 6 de agosto de 2020)

 

En todo caso din as malas linguas que a multa, de 35.000 euros, que lle vai caer a ADIF pola desfeita vaille compensar o ter tirado os vagóns ao cauce do río Sil. É a máxima de "quen contamina paga"; iso si, por regla xeral menos do que custa rexenerar o que estropea; é dicir, compénsalle pagar. E neste caso, tamén. ADIF di que vai investigar o ocorrido e sancionar ás persoas culpábeis. Eu cabréome e ríome por non chorar ou facer algo peor.

 

A Xunta de Feijóo contenta; ADIF parece que tampouco está descontenta; as persoas defensoras do medio ambiente e as usuarias do río indignadas.

 

A incompetencia segue a campar por Galiza; por desgraza, catro anos máis se as cousas seguen na súa normalidade. Seguramente, conselleiros e presidente da Xunta de Galicia delegarán responsabilidades en alcaldes e veciños como adoitan facer nos últimos tempos a costa do coronavirus ("os concellos deben tomar medidas para conter o bicho"), cos incendios forestais ("malfeitores incendiarios: que malos sodes; veciños: hai que denuncialos. Nós escoitamos, esperamos e contratamos helicopteros que hai que reactivar a economía", parecen dicir), e co ensino ("alumnos, pais e profesores a limpar co que vos merque o centro -iso si, a un metro, nada de metro e medio-, comedores a masificar, que os pais digan quen come e quen non"). Ai! Que será de nós con estes elementos a rebosar de incompetencia gobernando! 

 

E o malo é que se queremos consultar cun doutor da pública que nos poida liberar desta ansiedade vai ter que ser telefónica e adiada no tempo (daranos tempo, incluso, a morrer); ou senón á privada, a que si? Porque o estado de alarma xa pasou, mais os recortes no público seguen. E nós alarmados e criando ansiedade.