Xa non era sen tempo. O
Pazo de Meirás, roubado á cidadanía da provincia da Coruña polos
fascistas coa finalidade de que fora regalado ao criminal máis
grande da historia da Península Ibérica, foi por fin devolto ao seu
lexítimo propietario; e iso pese a todas as dificultades e trabas
postas desde a fin da ditadura franquista1
para que esa devolución puidera acontecer. Que a restitución non
puidera ter lugar ata o de agora, amosa claramente que as
institucións políticas, xudiciais, policiais, militares e de toda
caste seguían (e moitas delas seguen, como se desprende das súas
actuacións e do que estamos a ler nos xornais de forma cotiá)
maioritariamente sendo parte do réxime franquista, tanto nas formas
como na propia ideoloxía que desprenden cada vez que abren os seus membros a boca.
Pese a todo, persisten as cautelas da forma na que o Estado (daquela unha
ditadura terrorista e xenocida) fíxose coa citada propiedade, o que debe ser tido en conta no intre de definir cal vai ser o destino do Pazo de Meirás.
Pero non é ánimo
deste artigo o de facer a historia da usurpación nin, tampouco,
nomear as xentes que, beneficiadas económica e socialmente polo
réxime franquista, practicaron o despoxo da cidadanía de a pe e do
funcionariado coa finalidade de, unha vez usurpado o pazo e as
propiedades estremeiras, encher de gozo e satisfacción a megalomanía
dun ditador asasino e xenocida, dun traidor á súa patria e aos seus
xuramentos relixiosos e militares, como a historia demostra que foi o
xeneral Franco.
O
inventario de bens (moitos roubados ao patrimonio público).
Unha das primeiras
cousas que me chamou a atención do pazo recuperado foi o inventario
realizado por orde da xudicatura. E non é porque eu non soubera que, coma fascistas que se precen, Franco e os seus correlixionarios civís e militares eran uns ladróns. Dese inventario, publicado
literalmente en diferentes xornais e que levaba o logotipo da Xunta de
Galicia, atraeron a miña atención a cantidade de bens saqueados
polos Franco procedentes do patrimonio do Estado: tapices,
cadros, móbeis, porcelanas, obxectos diversos, etc., procedentes do
Pazo Real de Madrid e doutros lugares do patrimonio público.
Igualmente; a cantidade de esculturas realizadas en pedra,
esparexidas polos diferentes espazos exteriores do pazo, con valor
histórico certo moitas delas, como poden ser as pilas bautismais
desaparecidas da capela de Moraime, no concello de Muxía, que sabía
que foran usurpadas polos Franco, e que facían as veces de grandes
macetas nos xardíns palacianos2;
ou cruceiros de pedra diseminados por diferentes partes dos xardíns. Imaxino que cruceiros, escudos, aras, pilas
bautismais, etc. foron tamén pasto do apetito ladrón de membros
familia Franco, moitos deles froito das apetencias e caprichos da
señora Carme, a Colares, que por onde pasaba, a dicir de moitos
coetáneos con bens e negocios, arrasaba.
O das esculturas do
Mestre Mateo do Pórtico da
Gloria, tamén agachadas no pazo, (pertences ao concello de
Santiago por moito que digan o contrario un, dous, tres, catro...,
ou cincocentos mil xuíces); xa tiñamos novas desde hai tempo de que
poderían estar, ou estaban, no Pazo de Meirás. Eu sigo a dicir que
os que ditan que as citadas esculturas son dos Franco (por moita toga
e ideoloxía franquista que se gasten) non teñen razón, que foron
roubadas polos Franco e que as esculturas de Abraham e Isaac son dos
santiagueses, por moito que haxa quen diga que a “tradición
oral de adquisición de non me lembro a quen” vale máis que os
documentos de propiedade; e non hai quen me saque de aí, sexa ou non
ilegal.
Outra das cousas que me
chamaron a atención no inventario de bens feito público pola Xunta
de Galicia foi a inexistencia de mención algunha á cualificación
de Ben de Interese Cultural (BIC) en ningún dos bens catalogados no
citado inventario, que os hai, o cal impediría a súa saída do
Pazo aínda que algún xuíz ou xuíza os declarara coma propiedade
da indesexable familia (o cal, tendo en conta a adscrición
ideolóxica da meirande parte da xudicatura deste país e a
capacidade que teñen xuíces e xuízas para facer interpretacións
da lei segundo o seu pensamento persoal, puidera ocorrer). Nin
sequera as torres e os xardíns se mencionan no inventario como tales
BIC, xa non digamos os elementos que poden ser obxecto de traslado.
Esta omisión fíxose involuntariamente ou baixo instrucións da
Consellería de Cultura e/ou da Presidencia da Xunta de Galicia?
Permítanme ter as miñas dúbidas sobre a involuntariedade de tal omisión. Dúbida
baseada, loxicamente, na traxetoria respecto á recuperación do Pazo
de Meirás seguida por Feijóo e os seus correlixionarios ata hai ben
pouco.
Outra das cousas que xa
coñeciamos era a existencia da Biblioteca de dona Emilia Pardo
Bazán como parte do Pazo de Meirás. Ou polo menos de parte da
mesma, xa que non se sabe cantos dos seus exemplares puideron ter
sido apropiados ou vendidos por membros da familia usurpadora da
propiedade e dos seus contidos. Sabemos que moitas das cartas de
dona Emilia foron queimadas, ou polo menos moitas delas, ou
destruídas pola señora Carmen Polo parece ser que debido ao seu
contido “pecaminoso”, sen considerar o seu valor histórico e
mesmo literario das mesmas. (O que ten a incultura!. E máis cando
vai mesturada con extremismo relixioso; así pasa que con frecuencia
asistimos á barbarie que, no nome de principios relixiosos, sofren
ou teñen sufrido as diferentes partes do mundo entre elas a barbarie do franquismo).
Afortunadamente
púidose salvar o segundo espolio de bens publicos, moitos deles do
patrimonio artístico. Houbo quen denunciou a intención de que un
número importante de camións (non sei se 15 ou 25) de transporte
contratados pola familia Franco ían estar en Meirás para trasladar
os bens para outro lugar. Os denunciantes sei que non foron nin a
Guardia Civil, nin a Policía, nin os servizos de información do
Estado, nin que se saiba tampouco outra instancia oficial. Parece que
foi algunha organización civil ou política (quizás o BNG ?) ou
algún particular. Menos mal, porque así foi posible demandar a
intervención xudicial que deu lugar ao nomeamento do Estado como
depositario temporal dos bens que están no pazo. Doutra forma, bens roubados que son patrimonio público, moitos
deles de alto valor artístico e histórico, ou bens que son
susceptibles de ser recuperados polos seus lexítimos propietarios
vaiamos saber a onde poderían ir a ser vendidos polos descendentes do
xeneral. Desaparecerían e moitos para beneficio dos posuedores
ilexítimos, coma aconteceu co cadro roubado por Franco e os seus
para regalarlle a Adolfo Hitler (seica o xeneral golpista, na súa
infinita ignorancia, confundiu un símbolo celta cunha cruz gamada);
aínda que despois non se fixo tal agasallo, o cadro que
apareceu nos EE.UU. e o Estado Español tivo que recompralo para
reincorporalo á colección de arte do Estado.
Hipocrisía, mentira
e complicidade neofranquista.
Poñer de manifesto as
hipocrisías e as mentiras encol ao proceso de recuperación do Pazo
de Meirás, así como as complicidades actuais que certas
“autoridades” teñen co franquismo, pese a ser persoas
relativamente xoves, con formación e con pasado reivindicativo algunha delas. E os
que son peores: os lambecús desas “autoridades”, con cargo ou
aspiracións, que permanentemente danlle corda aos primeiros defendendo o
indefendible e facendo o ridículo polas emisoras de radio e
televisión tentando de defender aquilo que nin eles mesmos cren.
Cando os movementos
ligados á recuperación da memoria histórica empezaron a demandar a
devolución do Pazo de Meirás aos seus lexítimos propietarios a
dereita española e a súa representación na Galicia, o Partido
Popular, non se daba por informada desa reivindicación popular nin
nada quería saber dela; incluso había dentro dese partido quen
negaba que o pazo fora a parar á familia Franco dun xeito ilexítimo
e defendía a capa e espada tanto aos fascistas protagonistas e
impulsores do evento usurpador como a suposta voluntariedade dos
traballadores e traballadoras de achegar fondos das súas escasas
nóminas para regalar un pazo ao ditador. Incluso algunhas xentes
(poucas, hai que dicir) significadas do PSOE ou da súa contorna
aliñábanse con estas teses; non sei se por convencemento, por
descoñecemento voluntario da historia ou por non menealla,
que tamén pode ser tendo en conta o percal ao que me refiro.
E chegaron os tempos no
que a capacidade das forzas parlamentarias democráticas medrou; os
tempos nos que a reivindicación da devolución do Pazo de Meirás
creceu e estendeuse popularmente por toda Galiza. Os tempos nos que a
maior parte da poboación galega puido ter información fidedigna do
acontecido co agasallo fascista ao xeneral Franco e a forma de
acadalo mediante ameazas, coacción, usurpación e roubo aos cidadáns
coruñeses.
Mais houbo un grupo
irredutible de neofranquistas que nun ca viron con bos ollos a
reivindicación da devolución do Pazo de Meirás; nin aínda
cando Carlos Babío e Manuel Pérez, no ano 2017, editaron o seu
libro “Meirás (un pazo / un caudillo / un espolio)”3
onde documentalmente se demostraba toda a trama do roubo urdido por
Barrié de la Maza e perpetrado polo ditador co apoio de toda a
troupe fascista coruñesa, incluídos medios de suposta
información como La Voz de Galicia, tamén daquela ao servizo dos intereses da dereita. Ese grupo irredutible era o
Partido Popular presidido por Alberto Núñez Feijóo, á súa
vez Presidente da Xunta de Galicia. (Ata certo punto ten lóxica que
un partido que ten as súas raíces no franquismo mais reaccionario a
implantar un sistema democrático, do que formaron parte os seus
fundadores baixo as siglas de Alianza Popular4,
que posteriormente reconverteuse en Partido Popular). Non hai que esquecer que no mes de maio de 2017 o Partido Popular impuxo no Parlamento de Galiza a súa maioría absoluta para impedir que este demandara do Congreso dos Deputados a recuperación para o público do Pazo de Meirás. E, no mes de setembro do mesmo ano Feijóo fixo súas as teorías da familia Franco ao declarar que "expropiar" o pazo sería utilizar un mecanismo ditatorial ("un mecanismo franquista", dicía el) e que o citado pazo fora"doado", como esgrimía a familia do ditador, polos galegos.
No ano 2017 constitúese
a Xunta Pro Devolución do Pazo, unha plataforma cidadá
impulsada pola Deputación de A Coruña, o concellos de Sada e da
Coruña, a Universidade da Coruña e asociacións a prol da
recuperación da memoria histórica coa finalidade de manter na
actualidade social e política a reivindicación da devolución do
pazo. É esta asociación cidadá a que impulsa, desde a deputación
coruñesa un estudo xurídico sobre a situación do Pazo de Meirás
e as vías para a súa posible recuperación para a cidadanía.
As conclusións deste estudo son categóricas: o pazo foi adquirido
polo Estado aos descendentes de Pardo Bazán con de métodos de
intimidación e coacción á cidadanía e aos propietarios de parte
das terras das que hoxe forman parte do conxunto; e posteriormente,
ao traveso de artimañas de tipo documental e xurídico, roubado por
Franco e os seus cómplices ao Estado. É nese intre no que se inicia
a vía xurídica para a recuperación do Pazo.
No momento no que o
estudo mencionado sinala inequivocamente que a vía xudicial sería
claramente favorable, iniciase a mesma por parte da Xunta Pro
Devolución e o Goberno do Estado (como é doado supoñer este último xa non
estaba presidido por Mariano Rajoy nin inzado de franquistas). Dadas
as evidencias e a documentada demostración categórica de que foi un
roubo, a devolución do Pazo de Meirás ao patrimonio público era
cousa de tempos xudiciais. Foi neste intre cando o Partido Popular
empezou a ver que xa non había remedio, que a sorte dos Franco
estaba rematada, e que podería ter negativas consecuencias políticas
para ese partido seguir mantendo a oposición á recuperación do
Pazo de Meirás. (Eu estou convencido que polo gusto dos seus
dirixentes, incluído o seu presidente, o Partido Popular seguiría a
defender a propiedade da familia do ditador).
En xullo de 2018, o
Parlamento de Galicia aproba por unanimidade unha proposición non de
lei na que se insta á Xunta de Galicia a iniciar accións legais
para a recuperación do Pazo. Esta iniciativa é froito dun refrito
de tres proposicións distintas para a recuperación do Pazo ,
presentadas por PPdeG, BNG e En Marea. Non coñezo os contidos das
mesmas, mais podo supoñer que a presentada polo PPdeG sería un
conxunto de imbecilidades propias dese partido e do seu presidente destinadas a non ficar fora de xogo e a non
molestar aos seus amados Franco. Seguro que nesta proposición do
Partido Popular ata serían capaces de tentar que o Estado pagara un
rescate por recuperar o roubado, é dicir, que se mercara unha
propiedade pública roubada pagándolle por ela aos descendentes dos ladróns.
Despois de moitas
voltas e mobilizacións populares a prol da devolución do pazo,
incluso detencións dos denominados 19 de Meirás por entrar
pacificamente no Pazo e mostrar unha pancarta reivindicativa da
devolución, por fin o Pazo xa é do pobo.
Iso si, os
hipócritas que se xuntaron a última hora á demanda xudicial de
devolución, cando estaba máis que claro que a iniciativa ía saír
adiante, queren colgarse agora as medallas. Non hai máis que
escoitar, ou ler, as declaracións de Núñez Feijóo ou de
destacados membros do Partido Popular cando se fixo firme o fallo
xudicial da devolución para decatarse que eses neofranquistas,
comandados polo seu presidente de partido, son unha panda de
hipócritas impresentables, que o único que pretenden é branquear
a un réxime criminal e á persoa do Xeneral Franco.
Os futuros usos do
Pazo.
Pero non contentos con
atribuírse méritos que non lle corresponden, tentan de baleirar de
significado o que é o Pazo de Meirás, un lugar no que se mostra
moito do malo ditadura franquista e dos seus cómplices: o espolio do
patrimonio público, o abuso sobre as xentes, o roubo con violencia
para uso do ditador, a mentira e o latrocinio no nome dun ideal que
nunca o foi e que serviu de coartada para enriquecer a aqueles que o apoiaron, o
servilismo interesado de moitos membros da camarilla, a podremia de
moitos dos membros da denominada alta sociedade coruñesa e galega
que non deixan de ser máis que uns miserables. O que eles queren,
como neofranquistas que son, como descendentes ideolóxicos dos que
cometeron as atrocidades que xeraron o espolio do Pazo e de moitos
dos bens contidos nel, é que as futuras xeracións descoñezan a
historia pasada, e que non saiban que eles, os que hoxe gobernan
a Xunta de Galicia, foron cómplices moi activos durante moitos
anos dos que para nada querían que o Pazo de Meirás fora devolto
aos seus lexítimos propietarios. Pero, amais e polo que lles
toca, tamén queren ser os que pinchen e corten o bacallau nesa
deturpación da historia e no branqueamento da ditadura franquista;
facer o que eles estimen co Pazo. En principio falan de dedicarllo
ao coñecemento de dona Emilia Pardo Bazán prioritariamente.
E cando estes sen vergoña falan de “prioritariamente”
están a falar de que do resto se esquecen.
É mais que merecido
que dona Emilia Pardo Bazán teña un lugar destacado na vida futura
do Pazo; unha insigne escritora e unha muller que no seu tempo
loitou porque non por ser muller se desprezara a valía das persoas.
Que remou contra corrente nun mundo machista, apuntando ideas
socialmente avanzadas par a súa época e vilipendiada por elo.
Merece, desde logo, un lugar destacado no pazo que foi a súa
residencia familiar e onde está -pese a todo- unha parte importante da súa biblioteca. Pero non
porque o digan os que ata agora nunca se lembraron dela; e
tampouco para ser usada de ariete contra a memoria democrática e
antifranquista, que é o que parecen querer Núñez Feijóo, o seu
Conselleiro de Cultura e Educación e o resto da tropa neofranquista do Partido
Popular. (Para coñecer ben por onde respira o citado conselleiro e facerse unha idea do que é, e de cal é a súa función real no goberno galego, non hai máis que escoitar a entrevista que a semana pasada fixéronlle na Cadena SER de Galicia, sobre todo nas súas declaracións arredor do uso do galego e a desaparición do castelán na Galiza; iso si, blíndense contra a vergoña allea).
O Pazo é un ben
público e no patrimonio público debe permanecer. Pertence ao pobo
e, como tal, debe ser xestionado por un organismo autónomo popular
no que estean presentes, coma mínimo, representantes do Concello de
Sada, da Deputación da Coruña, da Xunta de Galicia e das
Asociacións para a Recuperación da Memoria Histórica; e estar
dedicado, por unha banda e prioritariamente, a dar a coñecer a barbarie do fascismo e
do franquismo e, por outra, a dar a coñecer a obra política e
literaria de dona Emilia Pardo Bazán. Esa é a miña opción; porque
deixala nas mans dunha soa institución podería dar lugar a un
uso partidista e nada democrática do Pazo de Meirás, como acontece
na actualidade xa coa Illa de San Simón en Redondela,
na que a xestión practicada pola Xunta de Galicia que preside Núñez
Feijóo no nome do Partido Popular está a virar o contido e a tentar
que a sociedade se esqueza de que ese paraxe foi unha cruel prisión
contra os demócratas, nas que actuaron impunemente os represores
militares e falanxistas contra os que defendían a legalidade
escollida pola maioría da poboación, alí encarcerados nos anos
1936 e seguintes. Queren convertelo nunha sala de concertos ao
ar libre e de excursións marítimas para turistas.
Se imaxinan vostedes
que Núñez Feijóo ou calquera outro dos neofranquistas do seu
partido puideran facer e desfacer ao seu antollo no Pazo de Meirás?
Notas.-
1 Eu,
persoalmente, sitúo a fin da ditadura franquista non na data da
morte de Franco, senón na data na que a cidadanía do Estado
Español puido escoller ás persoas (nas eleccións de xuño de
1977) que a representaran ao Parlamento que posteriormente aprobou a
vixente constitución de 1978.
2 Cando a ignorancia dos usuarios de certos bens valiosos e moi
grande, ocorren cousas coma esta; pero claro, iso son as
consecuencias de vivir toda a vida do conto, na ignorancia cultural
e nas aparencias , como parece que ten feito a inmensa maioría da
funesta familia.
3 BABÍO
URKIDI, Carlos e PÉREZ LORENZO, Manuel: Meirás (un pazo /un
caudillo / un espolio). Edición: Fundación Galiza Sempre, 2017.
4 Os
fundadores de Alianza Popular (base do actual Partido Popular) foron
varios franquistas significados, implicados ata as trancas nos
gobernos e na ideoloxía do réxime de criminais ao servizo dunha
oligarquía creada cos despoxos da guerra civil española; os máis
destacados destes elementos foron: Fraga Iribarne (ex ministro de
Franco, ideólogo da transición desde o franquismo e fascista
contumáz), José María de Areilza (monárquico tradicionalista e
franquista), López Rodó (tecnócrata do Opus Dei, fascista e
ex-ministro de Franco), Federico Silva Muñóz (membro de Acción
Católica de Propagandistas -unha das cotas nacionalcatolicas do
franquismo- ex-ministro de Franco e ultradereitista declarado), e
Gonzalo Fernández de la Mora (un dos principais ideólogos dos
últimos tempos do falangismo, autor dun opúsculo fascista que leva
por título “El crepúsculo de las ideologías” e outras
numerosas obras de carácter fascista e confesional; a súa
ideoloxía extremo ultra dereitista levouno a abandoar AP, xunto con
Silva Muñóz, cando este partido apoiou a Constitución de 1978)
Polos pelos puidemos celebrar o Antroido de 2020. Disfraces, comparsas, furanchos, bares, rúa... sobre todo rúa. Calquera lugar e situación era boa para homenaxear a don Carnal. Disfraces de princesas, de gardas civís de curas e bispos, pallasos e unicornios... Música, carallada, xantares. Lacón con grelos e cocidos. Crítica e reivindicación máis ou menos intelixentes e festivas. E, tamén, excesos. Pero, sobre todo, alegría e bo humor que é o que desde a nosa Galiza hasta a punta gaditana (agás, posiblemente, nos redutos nos que se atrincheran os autodenominados "homes de honor") a península rebosa alegría e ganas de descargar a tensión xerada ao longo dun ano de curro, esforzo e explotación dunha maioría por unha minoría. Toda esta troula e desmadre san que remataba, por regra xeral, co Enterro da Sardiña, Enterro do Momo, coincidente co mércores de cinsa católico; aínda que hai lugares como Xinzo da Limia ou Pontevedra no que o remate do antroido, que pechan máis tarde co Domingo de Piñata ou o velorio e enterro do loro Ravachol.
